VĂN HÓA ĐỌC VÀ MẸO ĐỌC SÁCH

 

Ta đã biết, việc hình thành "văn hóa đọc" là rất khó đối với mỗi con người trong xã hội hiện nay. Theo thống kê, ở nước ta số lượng người đọc sách hiện nay rất ít. Công dân đọc sách nhiều nhất trên thế giới là nước Nga (55 cuốn/ năm), thứ nhì là công dân nước Nhật (43 cuốn/ năm), người Việt của chúng ta trung bình chỉ đọc 1 cuốn/ năm. Do đó, ta thấy việc hình thành văn hóa đọc hiện nay là rất khó.

Cổ nhân đã nói, cụ thể ở đây là ông Tử Hạ: Nhật tri kỳ sở vô, nguyệt vô vong kỳ sở năng, khả vị hiếu học giả dĩ húy. Câu đó có nghĩa là: “Mỗi ngày biết thêm được điều chưa biết, mỗi tháng không quên những điều mình đã biết, như vậy có thể gọi là ham học”. Theo tôi, để có được kiến thức thì phải trải qua ba bài học đắt giá. Một là, đọc sách; hai là học hỏi kinh nghiệm đi trước của người khác; ba là trải nghiệm do chính bản thân mình. Trong đó việc đọc sách chính là tích lũy kiến thức sâu sắc nhất, tiếp theo là học hỏi kinh nghiệm từ người đi trước, tin cậy. Và cuối cùng là để có bài học phải trả giá đắt qua việc làm của mình (trải nghiệm).

Từ xa xưa đến nay việc đọc sách là một thói quen không chỉ dành cho giới trí thức mà những tầng lớp khác trong xã hội này. Việc đọc sách có rất nhiều lợi ích, thế giới trong tầm tay chính là trong từng cuốn sách mà độc giả có thể tiếp thu và cảm nhận, khắc cốt vào trong tâm trí của mỗi con người.

Việc đọc sách này không chỉ mục đích làm giàu kiến thức cho mỗi con người chúng ta để mở ra tâm hồn mới là bầu trời muôn hình vạn trạng với vốn kiến thức phổ thông cho nhiều người, đọc sách là để biết, để làm, để cùng chung sống với nhau, là "cái nôi đạo đức" để mọi con người rèn luyện, bên cạnh đó việc đọc sách giúp cho mỗi trí tuệ của chúng ta mỗi ngày càng sáng như ánh sao lấp lánh giữa đêm tối.

Tác giả tại một hiệu sách.

Cổ nhân nói: "Ngọc bất trác, bất thành khí. Nhân bất học, bất tri lý" diễn giải nôm na là ngọc càng mài càng sáng, người càng học càng thông minh, càng hiểu lý lẽ, triết lý, chuẩn mực. Hiện nay, với xu thế của giới trẻ là thường "sống ảo" trên mạng, chỉ thích du hí đi đây đi đó, thích chụp và post những món đồ hàng hiệu, xa xỉ, sính các hàng ngoại, hay khoe của, hay du ngoạn đó đây để check in và lòe với thiên hạ. Thiết nghĩ, chúng ta dành thời gian đi du lịch là để giải stress, là để học hỏi vốn văn hóa, kiến thức của vùng, miền đó để làm giàu tri thức cho chính bản thân mình. Những người bận rộn, làm việc cả tuần chẳng ngơi tay thì họ tìm đến với những thú vui tao nhã khác nhau, người thích cà phê tán dóc với bè bạn, người thích làm vài ve bia để ba sạo với chúng bạn, người thích trồng cây, nuôi chim, nuôi cá cảnh, trồng hoa lan,... muôn vàn những việc đó chỉ là mong muốn giải tỏa stress sau những ngày làm việc căng thẳng.

 Nhưng những việc làm đó cũng nên hạn chế với cái "lòng thỏa mãn" trong mỗi con người chúng ta, chỉ dừng lại ở mức độ thời gian ngắn. Khi tụ tập chắc chắn cũng sẽ có lời qua tiếng lại cũng vì ly rượu, ta nên làm việc gì đó có ích cho ta hơn. Thú thật, lượng kiến thức của nhân loại tăng lên hàng giờ, hàng phút. Nếu chúng ta không chịu cập nhật, không chịu tự mình hình thành "văn hóa đọc" thì ắt hẳn mỗi người chúng ta tự đánh mất chìa khóa mở ra thế giới và tự thụt lùi bản thân.

Việc đọc sách, giúp ta hình thành được thói quen để giải tỏa, có thể ngồi đâu đó với ly cà phê đắng với một cuốn sách và một cây bút dạ quang cũng đã cảm thấy sự tự do, sự hào nhoáng và sự tự tin về việc làm tăng thêm kiến thức, tự làm giàu cho bản thân mình. Kiến thức của nhân loại rất nhiều và rất dài, mỗi con người chúng ta nên chọn lọc kiến thức mà đọc, tùy theo sở thích, nhu cầu. Mỗi người chúng ta muốn cho mình đi lên hay thụt lùi về sau đó là do sự lựa chọn của mình, có chìa khóa trong tay mà không biết mở cánh cửa tri thức thì chìa khóa ấy cũng vô dụng.

Tôi ví dụ một cụ thể sinh động liên quan đến việc đọc sách nhằm mục đích làm giàu kiến thức, "rửa sạch bụi bẩn cho não". Nếu ta có đôi  thùng gánh nước mà bị hỏng (thủng) ở đáy. Như vậy, khi ta gánh nước từ sông trở về nhà, khi tới nhà nước chẳng được bao nhiêu. Nhưng bạn làm việc này nhiều lần, hằng ngày thì bạn thấy điều gì?

Chắc chắn rằng bạn sẽ thấy đôi thùng sẽ được sạch sẽ, không còn bụi bẩn. Đúng vậy, nó cũng như công việc đọc sách của mỗi chúng ta vậy. Càng đọc càng sáng, càng sạch bụi, cái trí ngày càng thông, hiểu biết lẽ phải mọi việc mặc dù ban đầu trí tuệ của con người còn kém, chưa được khai thông, còn vô minh.

Việc đọc sách không khó, nhưng nó là cái đam mê, chỉ dành cho những có người có ý chí tiến thủ muốn làm giàu trí tuệ, muốn tìm hiểu cặn kẽ, thâm căn cố đế những kiến thức xung quanh của chúng ta. Tôi cũng hay có sở thích đọc sách, số tiền tôi trích ra để mua sách đọc cũng không quá nhiều nhưng cũng làm cho tôi vui và thích thú về kiến thức xung quanh mỗi con người. Mỗi người tự làm giàu chất xám cho mình là điều đáng trân quý.

Văn hóa đọc sách hiện nay ở nước ta còn rất kém, nếu chúng ta dành một buổi khảo sát trên xe bus, trên các chuyến bay, bến tàu, sân ga, ta hiếm thấy người nào mà cầm cuốn sách, dường như nó là điều gượng gạo khi phải khác người ở chỗ đám đông. Ngược lại, mỗi người đều cầm một chiếc điện thoại và lướt mạng xã hội vô bổ.

Việc đọc sách nào cũng được, miễn tăng lượng kiến thức, tránh trì truệ cho não bộ của chúng ta. Mỗi ngày, ta thêm một chút kiến thức là điều đáng trân trọng ở hiện tại. Việc đọc sách là để cho cái "trí được minh, cái tâm được sáng" có như vậy ta mới dễ cảm nhận được mọi việc, mọi yếu tố, mọi câu chuyện, mọi kiến thức trong ngóc ngách từng quyển sách. Cũng chẳng phải đặt mục tiêu đọc thiên kinh vạn cuốn, chỉ cần tóm lượt nội dung cốt lõi của mỗi cuốn sách và có thể áp dụng trong cuộc sống hoặc công việc.

Tôi xin mạo muội, "múa rìu qua mắt thợ" chia sẻ một số mẹo đọc sách và cách đọc sách hay:

1. Đọc sách khi xong công việc, việc này nhằm mục đích tránh phân tâm công việc. 

2. Đọc sách ở những không gian thoáng đãng, có thể chọn nơi yên tĩnh.

3. Để tăng phần thú vị ta cần có một cốc cà phê (nếu như đọc sách vào sáng và chiều) để tăng độ tỉnh táo.

4. Đọc sách luôn có một cây bút dạ quang để đánh dấu những câu văn hay, ý nghĩa việc này giúp chúng ta nhớ sâu hơn. 

5. Đọc sách nên đọc theo chương, nếu cảm thấy hoa mắt, nhức đầu thì ta nên nghỉ và đánh dấu để đó hôm sau đọc tiếp. 

6. Nên thay phiên các cuốn sách ở các lĩnh vực khác nhau tránh nhàm chán khi đọc chỉ một lĩnh vực.

Check-in một tiệm sách ở nước ngoài.

Trên đây, chỉ là một số cách do chính tôi mạo muội đề xuất, chắc chắn sẽ còn thiếu sót về các mẹo đọc sách. Nhờ quý vị cho ý kiến thêm để mỗi con người chúng ta hình thành "văn hóa đọc" nhằm làm giàu kiến thức cho chính bản thân mình trong thời đại mà hàng giờ kiến thức của nhân loại rất nhiều, đa dạng.

(Tác giả: Trường An Đỗ Tấn Thích, cẩn bút năm 2020, cập nhật bổ sung cuối niên 2024).