YERSIN - VỊ BÁC SĨ NHA TRANG CÓ GỐC ÂU CHÂU❤️❤️❤️

 

Dịch hạch là căn bệnh đáng sợ nhất lịch sử loài người khi có thời điểm làm giảm 2/3 dân số EU (Châu Âu). Giờ thì việc nuôi cấy khuẩn dịch hạch tương đối suông sẻ trong các phòng lab tối tân, tuy nhiên, ở thời điểm hơn100 năm trước thì việc nghĩ ra, tìm ra & định danh nó khó khăn & nguy hiểm vô cùng. Và khi thế giới đang run sợ trước dịch hạch, thì người đầu tiên phân lập được nó lại là 1 cái tên rất đỗi quen thuộc với người Việt Nam - bác sỹ Alexandre Émile Jean Yersin (22/9/1863 – 1/3/1943). Tên ông cũng được đặt cho khuẩn dịch hạch để vinh danh: Yersinia pestis.

Yersin đỗ TS y khoa với đề tài bệnh lao, nhưng ông lại nổi danh với việc phát minh vắc xin bạch hầu. Tốt nghiệp trường y Lausanne (Thụy Sỹ), Marburg (Đức), Hôtel-Dieu de Paris (Pháp), là học trò của Robert Koch (người tìm ra khuẩn lao) & được thiên tài Louis Pasteur đánh giá cực cao - Yersin sở hữu lý lịch học thuật khủng mà mọi bệnh viện đón chào. Nhưng bỏ sau lưng tất cả, ông lặn lội làm bác sĩ trên tàu ở Saigon, Hải Phòng, rồi định cư sau 1 lần phải lòng với hương sắc Nha Trang.

Năm 1902, ông tham gia sáng lập & là hiệu trưởng đầu tiên của ĐH Y Khoa Đông Dương (nay là Y Hanoi), xây dựng bộ giáo trình đào tạo bác sĩ, quy hoạch các bệnh viện ở khắp các tỉnh thành để "ai bị bệnh cũng có chỗ đến trị kịp thời". Nhưng Hanoi cũng chỉ có thể giữ chân ông 2 năm. Ông về lại Nha Trang, tiếp tục chuỗi ngày thám hiểm núi rừng. Ông tìm ra cao nguyên Lang Biang, quy hoạch tp Đà Lạt, & xây dựng viện Pasteur lớn mạnh. Yersin cũng cho trồng cây ký ninh trị sốt rét & lập nên Trại Ngựa Suối Dầu lấy huyết thanh làm vắc xin lớn nhất Á châu.

Ông là người mang về Vietnam giống cao su, ca cao, cafe, sau đó là cây điều Brazil & tiêu đen Ấn Độ, để đến chừ VN ta có hàng tỷ $ xuất khẩu mỗi năm. Ông nhân giống nhiều cây ôn đới như cà rốt, súp lơ, su su, lay-ơn, cẩm tú cầu, xà lách, cà chua... Ông trồng nho ở Phan Rang, nuôi đà điểu ở Ninh Hoà, ươm cafe ở Lâm Đồng, Pleiku & Đắk Lăk. Tánh ông giản dị, nên chắc ít ai biết ông là triệu phú nhờ trồng cao su bán cho hãng lốp Michelin & là cổ đông chính của HSBC. Tiền lãi ông vẫn chuyển đều về quỹ xây đường, lắp đèn, dẫn nước cho các xóm nghèo. Nha Trang cũng là nơi tiếp cận điện ảnh đầu tiên của Vietnam do ông mang về chiếu.

Có lần người dân bất cẩn lao vào xe hơi ông. Dù lỗi họ rành rành nhưng ông chạy xuống băng bó, xin họ tha thứ & kiên quyết trả lại xe cho chính phủ, vì "Dân chưa quen luật lệ nên đi lại vô tư, mình đi xe đạp có va chạm thì cũng không gây thương vong".

Bà con làng chài không biết về huyền thoại đã đẩy lùi dịch hạch, mà chỉ biết có 1 vị bác sĩ Tây yêu trẻ con & hay chữa bệnh miễn phí cho dân nghèo được gọi trìu mến là "Thầy Năm".

Không chỉ là bác sĩ, nhà thám hiểm, nhà nông học kỳ tài, mà hiểu biết của Yersin cũng cực rộng, từ thiên văn, trắc địa, khí tượng (ông là người báo bão cho làng chài), cho tới nhiếp ảnh, tầm hoa, nuôi chim & biên dịch những tác phẩm của Phèdre, Virgile, Horace, Salluste, Platon...

Dù Thụy Sỹ quê hương vô cùng trù phú & xinh đẹp, nhưng ông vẫn chọn xuống tàu về phương Đông, mặc bộ kaki cũ sờn không bao giờ ủi, đi giày vải bố, ko vợ con đến cuối đời - 1 cuộc đầy ắp những chuyến đi thám hiểm & thành tựu.

Nghe tin Thầy Năm mất, người Nha Trang bỏ hết công ăn việc làm, đeo khăn lo hậu sự trong nước mắt. Thể theo chúc thư, đám ma ông giản dị, ko điếu văn, nhưng người Hanoi, Saigon, Đà Lạt, các tp châu Á lớn khác đều tiếc thương - nhất là Hongkong - nơi ông đã giúp hàng triệu người thoát khỏi tử thần dịch hạch. Hongkong từng tìm mọi cách giữ ông lại, nhưng ông từ chối. Úc từng khản cổ mời ông sang thành lập viện Pasteur nhưng ông vẫn khư khư nhìn về dải đất chữ S: đã trót yêu thương...

Nếu bạn đã từng 1 lần được tiêm chủng, 1 lần từng đi Đà Lạt, hay thậm chí 1 lần từng ăn cà rốt, uống cf, ăn si-cu-la, đắp mặt dưa-cà thì hãy nhớ về Yersin.

Công lao của ông với dân tộc này, với đất nước này quả là to lớn.

Trương Quốc Hùng