RỒNG RẮN LÊN MÂY

Hết năm Rồng đến năm Rắn. Nay rảnh, gõ mấy nhát.
Xưa, có vị khách lạ đến đầu làng, thấy lũ trẻ tắm truồng trong ao, bèn hỏi đường đến nhà quan Nghè Thứ. Một thằng bé 7-8 tuổi tồng ngồng nhảy lên bờ, hất hàm:
- Ông đến nhà quan Nghè Thứ chơi, hẳn ông là người giỏi chữ. Vậy cháu đố ông đây là chữ gì. Nói được, cháu chỉ nhà cho.
Rồi nó dạng 2 chân 2 tay ra. Vị khách trả lời ngay:
- Là chữ Đại chứ gì mà phải đố!
Thằng bé lắc đầu, nói to:
- Sai rồi! Đó là chữ Thái, hê hê hê!
Rồi nhảy ùm xuống ao, cùng lũ bạn cười hí hố. Chả là chữ Thái 太 giống chữ Đại 大 nhưng có dấu chấm ở dưới như cái của quý vắt vẻo của thằng bé.
Thằng bé đó tên là Lê Quý Đôn. Về đến nhà, thấy ông khách kia đang ngồi uống trà với cha mình, nó ngượng nghịu lí nhí chào. Khách nhận ra, bèn kể lại chuyện với ý khen ngợi. Quan Nghè Thứ cho thế là hỗn, bắt nó mang roi ra, nằm sấp lên phản. Khách rối rít xin tha, nhưng cũng muốn thử tài, bèn bảo Đôn:
- Nếu muốn khỏi đòn, cháu phải làm một bài thơ tạ tội.
Đôn ngẩng đầu thưa:
- Xin bác ra đề ạ.
- Năm nay là năm Tỵ, vậy ta ra đề là: Rắn đầu biếng học. Cháu phải làm thơ Nôm, thất ngôn bát cú, và phải hứa chăm học.
Trong chốc lát, Đôn ứng khẩu đọc luôn:
Chẳng phải liu điu cũng giống nhà
Rắn đầu biếng học lẽ không tha
Thẹn đèn hổ lửa đau lòng mẹ
Nay thét mai gầm rát cổ cha
Ráo mép chỉ quen tuồng lếu láo
Lằn lưng chẳng khỏi vệt dăm ba
Từ nay Trâu, Lỗ xin siêng học
Kẻo hổ mang danh tiếng thế gia.
Ông khách khiếp vía, thốt lên:
- Giỏi quá! Giỏi quá! Đúng là thần đồng.
Cậu bé đã đưa tên rắn vào từng câu thơ: rắn liu điu, rắn đầu, hổ lửa, mai gầm, rắn ráo, thằn lằn (người xưa tưởng là 1 loài rắn), hổ trâu, hổ mang. Đã thế, bài thơ còn dẫn cả điển tích về Khổng Tử và Mạnh Tử: nước Lỗ là quê Khổng Tử, nước Trâu là quê Mạnh Tử.
Bi chừ nói chuyện con rắn.
Hình tượng con rắn trơn tuồn tuột chui rúc vào các ngõ ngách văn hóa trên khắp quả đất, là biểu tượng của cả tốt và xấu, sự sống và cái chết, hủy diệt và tái sinh, dục vọng và tội lỗi. Nọc rắn làm thuốc chữa bệnh, thịt rắn bổ dưỡng, ngâm rượu tam xà, ngũ xà hay băm viên gói lá lốt làm chả thì hết sảy. Rắn còn diệt trừ địch hoạ và góp phần cân bằng sinh thái vì rất khoái món chuột tươi sống.
Xét về dịch lý, tháng Tỵ là tháng Tư âm lịch, bước vào mùa hè, vạn vật âm suy dương thịnh, rắn bắt đầu lột xác. Vì thế, mặc dù Tỵ thuộc âm hỏa, nhưng rắn lại tượng trưng cho dương khí. Trong ngày, Tỵ là lúc 10 giờ sáng, sương sớm đã tan, nắng ấm tràn trề. Về phong thuỷ, Tỵ là hướng nam- đông nam, phù hợp với hướng nhà. Về tử vi, người tuổi Tỵ hướng thượng, dám đương đầu với những việc quá sức mình và thường hoàn thành mỹ mãn. Tuổi Tỵ trầm tĩnh, dễ gây cảm giác lạnh lùng cho người mới tiếp xúc, nhưng có lửa bên trong, sẽ bùng cháy khi cần thiết.
Rắn cũng ngự trị trong đủ các loại tín ngưỡng và tôn giáo.
Truyền thuyết Hy lạp coi rắn là biểu tượng của thần chữa bệnh Asklepios, nên cả 2 ngành y và dược đều lấy con rắn là biểu hiệu: ngành y là rắn cuốn trên chiếc gậy, ngành dược thì rắn cuốn trên cái cốc (ly) có chân, nhả nọc vào cốc.
Người Việt có 2 truyền thuyết ngồ ngộ về rắn. Một là chuyện Ng.Trãi vô ý để gia nhân dọn vườn giết một tổ rắn, thế là bị rắn báo oán và lãnh án tru di tam tộc. Hai là sự tích con giao long (thuỷ thần) đội lốt học trò của Chu Văn An, cầm bút chấm mực vẩy lên trời để gọi mưa, cứu hạn cho dân.
Người Ả Rập coi rắn là đại diện cho sự khôn ngoan nhanh nhẹn và cả sự nguy hiểm, độc địa.
Hình tượng rắn Naga trong Hindu giáo tượng trưng cho thần Shiva. Naga, tiếng Phạn có nghĩa là rắn hổ mang chúa, cũng có nghĩa là hủy bỏ mọi tội ác.
Khi lây lan truyền nhiễm vào Phật giáo, Naga mọc thêm đầu. Naga 3 đầu tượng trưng cho Thiên- Địa- Nhân; 5 đầu ứng với Ngũ hành Kim, Mộc, Thủy, Hoả, Thổ; 6 đầu thì biểu trưng cho phái nữ, thể xác và sự chết chóc; 7 đầu là đắc đạo. Chả thế mà người Khmer dệt khăn ca-rô tượng trưng cho thần rắn, suốt ngày vắt vai quấn đầu để được phù hộ độ trì. Dân ta ở Nam Bộ bắt chước, gọi là khăn rắn, sau trại ra là khăn rằn. Kinh Phật viết rằng, hoàng hậu Maya hạ sinh thái tử Tất Đạt Đa tại vườn Lâm Tì Ni được rắn Naga 9 đầu phun nước tắm.
Nhàn cư vi bất thiện, tán phét mỏi tay quá. Chào cả nhà. Hê hê hê!
(Nguồn: Có Hưởng)