Thủ tướng Lý Quang Diệu

Đây là khoảnh khắc Lý Quang Diệu đã bật khóc vào ngày 9/8/1965, khi tuyên bố ông chấp nhận lời đề nghị của Malaysia, rằng Singapore sẽ ra khỏi liên bang để chấm dứt tình trạng bất ổn và đổ máu. Ông gọi đó là “một khoảnh khắc đau đớn” và đi ngược lại “tất cả những gì mà chúng ta mong muốn”.

Từ một thuộc địa của Anh từ năm 1819, Singapore trở thành "nhà nước tự trị" vào năm 1959 do nỗ lực đấu tranh của đảng Hành động nhân dân (PAP) của Lý Quang Diệu. Ông cũng trở thành thủ tướng của Singapore "tự trị". Khi đó, Singapore có toàn quyền đối với phần lớn lĩnh vực, trừ quốc phòng và ngoại giao.

Ngày 16/9/1963, Lý Quang Diệu tuyên bố sáp nhập thành công Singapore vào Liên bang Malaya, chấm dứt 144 năm chịu sự cai trị của thực dân Anh vì cho rằng đảo quốc Singapore quá nhỏ, thiếu nguồn tài nguyên để có thể tự thân tồn tại. Tuy nhiên, căng thẳng sắc tộc giữa người Hoa (chiếm đa số tại Singapore) và người Malay ngày càng tăng xung quanh việc dân tộc nào sẽ là dân tộc đại diện Liên bang Malaysia. Bất chấp lời kêu gọi bình tĩnh của Lý Quang Diệu, nhiều vụ bạo động lớn đã xảy ra khiến hơn 20 người chết, hàng trăm người bị thương.

Sau khi độc lập, Lý Quang Diệu ngay lập tức khởi động một kế hoạch hành động 5 năm đầy tham vọng với mục tiêu xóa nhà ổ chuột, xây dựng nhà ở chất lượng giá rẻ, công nghiệp hóa đất nước, chống tham nhũng. Ông nhấn mạnh Singapore phải trở thành một quốc gia đa sắc tộc. Lý Quang Diệu luôn khẳng định vai trò tối quan trọng của giáo dục. Ông thường xuyên nói rằng tài nguyên thiên nhiên duy nhất của Singapore là con người. Ông khuyến khích mạnh mẽ những người có học cao hiểu rộng kết hôn và sinh con. Singapore còn áp dụng chính sách mở cửa cho vốn đầu tư , thu hút lao động nước ngoài và siết chặt các quy định về sắc tộc. Singapore phải đối mặt với những thách thức như thiếu thốn tài nguyên, nguồn cấp nước và khả năng phòng thủ hạn chế. Ông Lý Quang Diệu đã chỉ đạo thực hiện chương trình cải cách Singapore thành nước xuất khẩu hàng hóa thành phẩm lớn, nâng cao mức sống của người lao động và khuyến khích đầu tư nước ngoài. Singapore đã trở thành người đi tiên phong trong việc xây dựng nhà ở và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và đưa Singapore trở thành một trong những nền kinh tế lớn mạnh nhất ở châu Á.

Năm 1990, ông Lý Quang Diệu rời ghế thủ tướng, trao quyền lại cho Phó thủ tướng Ngô Tác Đống. Tuy nhiên, ông vẫn đảm trách cương vị “Bộ trưởng Cấp cao” trong nội các tới năm 2004. Khi đó, tạp chí Time bình luận: "Điều khiến ông Lý Quang Diệu khác biệt so với các nhà lãnh đạo khác là ông không tham nhũng, không tham quyền cố vị. Ông Lý để lại một Singapore với GDP bình quân đầu người 14.000 USD".

Tuy gặp nhiều chỉ trích rằng Singapore đã can thiệp quá sâu vào cuộc sống cá nhân, ông phản biện trên tờ Straits Times vào năm 1987 rằng: "Nếu tôi không làm điều đó, thì chúng ta sẽ không có ngày hôm nay. Chúng ta chỉ cần biết quyết định nào là đúng. Đừng bận tâm những gì thiên hạ nghĩ". Trong một cuộc phỏng vấn với tờ New York Times vào năm 2010, khi nói về thời gian cầm quyền của mình, Lý Quang Diệu nói: "Tôi không nói rằng tất cả mọi thứ tôi đã làm là đúng, nhưng chúng đều hướng tới mục đích tốt đẹp. Đôi khi việc tôi làm sẽ dẫn đến sự khó chịu cho nhiều người".

Lý Quang Diệu phản biện lại quan điểm về sự tiếp cận một cách "tự do quá mức" của Mỹ và phương Tây, và cho rằng điều đó sẽ khiến xã hội "phải trả giá" trong một cuộc phỏng vấn trên tờ Foreign Affairs vào năm 1994. Ông nhấn mạnh quan điểm: "Ở phương Đông, mục tiêu chính là có một xã hội trật tự để mọi người có thể hưởng tự do tối đa. Tự do này chỉ có thể tồn tại trong một quốc gia có trật tự, chứ không phải trong tình trạng vô chính phủ".