Người ta hay hỏi: “Học giỏi để làm gì?”

Người ta hay hỏi: “Học giỏi để làm gì?”

Tôi thì thích câu hỏi: “Học giỏi… nhưng có sống dễ thương không?

1. Tôi từng chứng kiến một cậu bé vừa thi xong lớp 10, bước ra khỏi phòng với đôi mắt hoe đỏ. Có lẽ em không làm tốt như mong đợi.

Người cha đón con, không hỏi điểm, không nhìn bài, chỉ cúi xuống nói nhẹ:

“Thủ khoa hay điểm mười – cũng chỉ để người ta khen vài câu rồi quên.

Nhưng sống tử tế, sống dễ thương – thì đi đâu cũng có người thương.”

Tôi nhìn ánh mắt đứa trẻ lúc ấy – như một cánh cửa vừa được mở để gió mát ùa vào.

2. Một người bạn tôi học trường chuyên suốt 12 năm, du học Mỹ, tốt nghiệp MBA.

Ba tháng sau khi đi làm, cô bị công ty cho nghỉ.

Không phải vì dốt – mà vì không ai muốn làm cùng người luôn cho mình là giỏi nhất.

Cô ấy thật sự xuất sắc – nhưng lại thiếu một điều:

khả năng làm người ta thấy dễ chịu khi ở gần.

3. Có lần tôi được mời tham dự buổi đánh giá giám đốc mới trong một công ty lớn.

Ứng viên là thủ khoa, hồ sơ sáng choang.

Nhưng khi bước vào phòng, chỉ cần một câu:

“Tôi không quan tâm nhân viên nghĩ gì, tôi chỉ quan tâm kết quả.”

Cuộc phỏng vấn khép lại sớm.

Người ta thích người giỏi. Nhưng sợ người coi khinh người khác.

4. Tôi từng nghe một thủ khoa quốc gia phát biểu trong lễ cưới của chính mình.

Ai cũng chờ anh chia sẻ về hành trình thành công.

Nhưng anh chỉ nói:

“Tôi từng tự hào vì giỏi. Cho đến khi nằm viện 20 ngày – không ai ghé thăm.

Lúc ấy mới hiểu: Kiến thức là vinh quang. Nhưng lòng người – mới là nơi để quay về.”

Câu nói khiến cả khán phòng lặng như vừa thắp một nén nhang cho sự tỉnh thức.

5. Tôi biết một em sinh viên học giỏi 12 năm, GPA 3.8, TOEIC gần tuyệt đối.

Nhưng khi đi phỏng vấn, chỉ vì lúng túng trước câu hỏi:

“Bạn từng mâu thuẫn với ai chưa? Và đã làm gì để giải quyết?”

Em im lặng, rồi… rớt.

Vì kỹ năng mềm – không ai dạy trong sách.

Chỉ đời – và những lần biết cúi đầu – mới dạy ta lớn lên.

6. Một bà cụ bán nước ở vỉa hè Đinh Tiên Hoàng, học hết lớp 2, viết còn sai chính tả.

Nhưng ngày nào cũng có sinh viên ghé lại. Không phải vì rẻ –

Mà vì cụ nhớ ai uống đắng, ai thêm đá. Nhớ đứa hay trễ, nhớ đứa thích ngồi im.

Cụ không giỏi Toán. Nhưng sống rất biết… cộng lại yêu thương.

7. Tôi từng chứng kiến một chị lao công ở bệnh viện rời chổi sau 20 năm.

Ngày chị nghỉ, không có hoa giấy. Nhưng có một bó sen thật, một tấm thiệp tay:

“Chị không học cao. Nhưng chưa từng để ai bước qua chị mà không mỉm cười.”

Sống được như thế – thì bằng cấp… có cũng được, không cũng chẳng sao.

8. Trong đạo Phật có câu:

“Tuệ tri là thấy biết đúng, nhưng từ bi – mới là thứ giữ được người.”

Học để giỏi là một chuyện.

Học để hiểu mình và người – là chuyện khác.

Không ít người đứng trên bục vinh quang,

nhưng dưới ấy… chẳng ai còn muốn vỗ tay.

9. Nên nếu bạn là cha mẹ –

Hãy dạy con học giỏi. Nhưng dạy trước một chữ: biết điều.

Dạy con cách chào bác lao công mà không hạ thấp mình.

Dạy con nói “xin lỗi” mà không thấy xấu hổ.

Dạy con đừng ngẩng đầu vì điểm cao – và đừng cúi mặt vì mình học chưa bằng ai.

Vì làm người – không có kỳ thi, nhưng nếu thiếu đạo – thì rớt trong từng mối quan hệ.

⸻

Vì trí tuệ có thể giúp con leo rất cao.

Nhưng chỉ nhân cách – mới giữ con không ngã đau.

Người ta có thể vỗ tay vì con giành giải,

Nhưng họ chỉ đi cùng con – nếu con biết cúi xuống nắm tay người khác.

Và trong thế giới nhiều thành tích, nhiều bảng xếp hạng, nhiều huy chương này…

Không ai sống bằng điểm mười.

Người ta sống được – là nhờ cái tâm không bị trừ điểm.

#nhungcauchuyennhanvan