Giải nghĩa về "Vinh Quy Bái Tổ"

Cụm từ "Vinh Quy Bái Tổ" thường được đề cập khi người đỗ đạt lớn được thỉnh cử về làng thăm lại nhà xưa. Người đỗ đạt ấy sẽ cưỡi ngựa và được những người hầu, tùy tùng xung quanh với cờ, hoa, trống, lọng. 
Các cấp bậc đỗ đạt lớn ngày xưa bao gồm: 
-Trạng Nguyên: người đạt điểm cao nhất. 
-Bảng Nhãn: người đạt điểm thứ hai. 
-Thám Hoa: người đạt điểm thứ ba.

Ở đây, xin lạm bàn phân tích về cụm từ "Vinh Quy Bái Tổ" như sau:

*Vinh là vinh dự, vinh hạnh.
*Quy là quay về (trong tiếng Nhật đọc là "Ừ chi ế kà ê ri mát sừ": うちへ帰ります, nghĩa là quy về nhà, âm Hán Việt có bộ Quy:帰). Ngoài ra, Quy còn có nghĩa là con rùa. Thông thường, người được hạng nhất sẽ được tặng con rùa vàng với ý nghĩa là như vậy. Hoặc ở Văn Miếu Quốc Tử Giám có dựng bia tiến sỹ với hình tượng con rùa chở tấm bia là như thế.

*Bái Tổ là lạy bái tổ tiên công đức sinh thành. Bởi vì, "Cơm ai sống, giống ai nên". Đó cũng là một cách tưởng nhớ đến ân đức sâu dày của tiên tổ. 
Vỹ thanh:
"Lời quê góp nhặt dông dài 
Mua vui cũng được một vài trống canh"

Trường An Đỗ Tấn Thích cẩn bút

Oct, 2024