LINH TỪ QUỐC MẪU TRẦN THỊ DUNG

 

Trần Thị Dung (? – 1259) tên thật là Trần Thị Ngừ, sinh ra thôn Gia Lưu, Hải Ấp (nay là Làng Lưu Xá, xã Canh Tân, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình). Bà được sử sách nhắc đến qua sự chuyển đổi quyền lực trên vũ đài chính trị Đại Việt từ nhà Lý sang nhà Trần.

Trần Thị Dung là con gái của Trần Lý, em gái kế của Trần Thừa và Trần Tự Khánh, đồng thời là cô ruột của Trần Cảnh (sau này là Trần Thái Tông).

Giai đoạn mà triều đại nhà Lý đang vào thời suy sụp cùng cực, Lý Cao Tông bỏ bê triều chính, chỉ lo ăn chơi. Trên dưới trong triều chia bè kết phái, triều thần ra tay h.ã.m h.ạ.i lẫn nhau. Thái t.ử nhà Lý lúc này là Lý Hạo Sảm vì lo sợ những â.m m.ư.u chốn hoàng cung nên đã bỏ trốn. Trong quá trình lưu lạc ở ngoài, Sảm đến vùng Lưu Giang và say mê Trần Thị Dung nên đã lấy làm vợ.

Sau khi Thái t.ử Sảm trở lại triều đình và lên ngôi vua, tức Lý Huệ Tông, Trần Thị Dung trở thành Hoàng hậu, vị hoàng hậu cuối cùng của vương triều nhà Lý. Bà cũng chính là mẹ của Lý Chiêu Hoàng – vị nữ hoàng đầu tiên và duy nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam.

Dưới bàn tay của Trần Thủ Độ, Lý Huệ Tông phải nhường ngôi cho con gái Lý Chiêu Hoàng. Sau đó, Thủ Độ lại khéo léo sắp xếp cho Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng mình là Trần Cảnh. Từ đây, vận mệnh của triều đại nhà Lý chính thức khép lại. Nhà Trần lên nắm quyền lực cao nhất của Đại Việt.

Trần Thị Dung bởi vì những biến cố này mà thay ngôi đổi vị liên tục. Từ hoàng hậu đến thái hậu, từ thái hậu lại xuống làm công chúa. Sau đó còn lấy Trần Thủ Độ - người đã khiến chồng cũ bà (Lý Huệ Tông) phải c.h.ế.t, hay dàn xếp để con gái lấy em rể – làm chồng,…

Nhiều sử gia vì việc này cũng đã chê trách bà nhưng ngẫm lại thì tất cả cũng chỉ vì cơ nghiệp và sự hưng thịnh của nhà Trần. Bà cũng nhiều lần tham gia vào việc chính sự và góp sức chống n.g.o.ạ.i x.â.m. Trần Thị Dung đã được vua Trần Thái Tông phong làm Linh Từ Quốc Mẫu.

Năm 1259, bà qua đời. Công lao của bà được người đời sau ghi nhớ và biết ơn nên đã lập đền thờ phụng tại động Thiên Hương ở hành cung Vũ Lâm - đền Thái Vi thuộc khu du lịch Tam Cốc - Bích Động tỉnh Ninh Bình.